کاربردهاي تحليل عاملي (Factor Analysis)

در این مقاله به شرح کاربردهای تحلیل عاملی در روانسنجی و روانشناسی، بازار یابی، و سایر حوزه ها می پردازیم.

1- تحليل عاملي در روانسنجي و روانشناسي

اسپيرمن دريافت که بين نمرات دانش اموزان در مدرسه ،در موضوعات ظاهرا غير مرتبط، همبستگي مثبت وجود دارد. پس از وي ريموند کتل، کار او را گسترش داد و او از يک تئوري چند عامله براي توضيح هوش استفاده کرد. وي بشدت از تحليل عاملي در روانسنجي طرفداري مي کرد.

تحليل عاملي در روانسنجي براي تشخيص فاکتورها، از نتايج تستها  به کار گرفته مي شود.
براي مثال، دانشمندان در تحقيقات هوش پي بردند که افرادي که در امتحان توانايي زبان نمره بالايي ميگيرند، در تست هاي ديگري که نيازمند توانايي زبان هستند، نيز موفق هستند، که محققين اين عامل را هوش زباني ناميدند. هرچند تحليل عاملي براي يافتن عامل ها در حيطه هاي وسيع مانند شخصيت ،رفتار،عقايد و… به کار مي رود.

همچنين از تحليل عاملي در روانسنجي براي ارزيابي اعتبار يک ابزار به وسيله يافتن اينکه ” آيا ابزار مورد نظر واقعاً فاکتور مورد مطالعه را اندازه گيري ميکند؟”به کار مي رود.

مزايا:

  1. کاهش تعداد متغيرها : دو يا چند عامل درقالب يک عامل شناخته مي شود
    2.    تشخيص گروه متغيرهاي وابسته به يکديگر

معايب:

  1. تحليل عاملي زماني که داده ها معتبر باشد، مناسب است.حال انکه در روانشناسي، که محققان، اغلب به اقداماتي با اعتبار کم ، متکي هستند مانند خودسنجي، که اين مي تواند مشکل ساز باشد.
  2. تحليل عاملي برمبناي استفاده از ابتکار است که “يک راه حل مناسب است حتي اگر کاملا درست نباشد”(ريچارد بي دارلينگتون). بر داده هاي مشابه که از طريق مشابه فاکتوربندي شده اند، مي تواند بيش از يک تفسير انجام شود.

2- تحليل عاملي در بازاريابي

گام هاي اساسي

گام هاي اساسي در اين زمينه عبارتند از:

  • شناسايي خصوصيات اصلي محصول که مشتري براي ارزيابي کالا از آنها استفاده مي کند.
  • استفاده از تکنيک هاي کمي تحقيقات بازاريابي به منظور جمع آوري داده ها از مشتريان هدف
  • وارد نمودن داده ها به يک برنامه آماري و اجرا کردن پروسه تحليل عاملي.
  • استفاده از نتايج تحليل عاملي و خصوصيات(عامل ها) به منظورطراحي مفهومي محصول

جمع آوري داده ها

جمع آوري داده ها عموماً از طريق روش هاي مختلف تحقيقات بازاريابي انجام مي شود. سئوالات پيمايشي از پاسخ دهندگان مي خواهد که نمونه محصول را ارزيابي کنند و يا در مورد خصوصيات محصول نظر بدهند. عموماً  پنج تا بيست خصوصيت کلي انتخاب مي شود مانند سهولت در دسترسي، وزن، دقت، دوام محصول، رنگ محصول، قيمت و اندازه. خصوصياتي که انتخاب مي شوند بر حسب اينکه محصول مورد مطالعه چه چيزي باشد مي تواند متغير باشد. داده هاي جمع آوري شده براي چند محصول، کدگذاري شده و وارد نرم افزارهاي آماري مانند  R ، SPSS ، SAS،  Stata  و SYSTAT  و LISREL  مي شود.

تحليل داده ها

تحليل داده ها، عامل هايي که داده ها را توضيح مي دهند جدا مي کند. تحليل عاملي يک تکنيک وابستگي متقابل است. مجموعه کاملي از روابط متقابل مورد بررسي قرار مي گيرند. هيچ نوع خاصي از متغيرهاي وابسته، متغيرهاي مستقل يا روابط علت و معلولي وجود ندارد. تحليل عاملي فرض مي کند که تمامي داده ها مي توانند به ابعاد مهم کوچکي کاهش يابند. اين کاهش به اين دليل ممکن است که خصوصيات با يکديگر مرتبطند. درجه اي که به هر خصوصيت داده مي شود تا حدي نتيجه تأثير ساير خصوصيات است. درجه  همبستگي بين نمره خام اوليه و نمره عامل نهايي، بار عاملي ناميده مي شود. دو رهيافت کلي براي تحليل عاملي وجود دارد.” تحليل مؤلفه هاي اصلي”(واريانس کل در داده ها فرض مي شود) و “تحليل مؤلفه هاي مشترک”(که در ان واريانس مشترک در نظر گرفته مي شود.)

مزايا

  • هم خصوصيات عيني و هم خصوصيات ذهني مي تواند مورد استفاده قرار گيرد.
  • تحليل عاملي مي تواند در کشف ابعاد پنهاني که ممکن است با تجزيه و تحليل مستقيم نتوان به آنها دست يافت به کار رود.
  • ساده و کم هزينه است.

معايب

  • استفاده بهينه و کامل از اين روش مستلزم توانايي محقق در جمع آوري مجموعه کاملي از خصوصيات محصول است. اگر خصوصيات اصلي و مهم محصول از قلم بيفتد، اعتبار روش خدشه دار مي شود.
  • نامگذاري و انتخاب فاکتورها يا عوامل ، مستلزم داشتن دانش پيش زمينه اي است، چرا که ممکن است چندين خصوصيت  محصول به دلايل ناآشکاري به يکديگر همبسته باشند.

3- ساير حوزه ها

تحليل عاملي همچنين مي تواند در ساير حوزه ها همچون علوم فيزيکي و نيز در اقتصاد مورد استفاده قرار گيرد.

 

 

5/5 - (6 امتیاز)
با استفاده از بخش نظرات در انتهای صفحات سایت، می توانید سوالات و نظرات خود را پیرامون آن مطلب درج نمایید یا اینکه نظرات سایر دانش پژوهان را بخوانید. برای جستجو میان کامنتها از Ctrl + f استفاده نمایید. ضمنا از طریق ایمیل از پاسخ ما به سوال خود مطلع خواهید شد. دوستانی که اطلاعات فنی دارند، لطفا به سوالات پاسخ دیگران دهند (لینک درج نشود).

حدیثه دهقان

به عنوان یکی از با سابقه ترین اعضای فنی مجموعه «اطمینان شرق»، تلاش می کنم کار خود در زمینه پیگیری و انجام سفارشات تحلیل با نرم افزارهای معادلات ساختاری را به خوبی انجام دهم. شماره من در پیام رسان های ایتا، سروش، ... (برای سفارش کار یا هر گونه سوال): 09198180991

‫3 دیدگاه ها

  1. سلام. لطفا سوالات و نظرات خود در خصوص اين مطلب را در همين بخش ديدگاه مطرح نماييد. از طريق ايميل از پاسخ ما مطلع خواهيد شد.
    براي جستجو در ميان کامنت ها از Ctrl + f استفاده نماييد.

  2. با سلام، چه زمانی از تحلیل عاملی به روش مولفه های اصلی و روش تحلیل مولفه ی مشترک استفاده میشود؟ من در مورد صفات عملکرد یه گیاه میخوام تحلیل عاملی انجام بدم، تعداد ارقام 160 و تعداد صفات اندازه گیری شده 25 است

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
0
    0
    سبد خرید شما
    سبد خرید شما خالی استرفتن به فروشگاه